پرداختی تزئینی برای کاری بتنی، با حذف لایه خارجی ملاط، معمولا پیش از آنکه بتن سخت شود و نمایان کردن سنگدانه های درشت، ایجاد می شود، این توصیفی است بر بتن برهنه یا اکسپوز، یا بتنی که خود را بی واسطه نمایان می سازد، از آنجا که معماری اکسپوز معماری ایی نیست که به شخص یا سبک دقیقا مشخصی ارجاع داشته باشد، لذا می توان ان را در رسته بروتالیسم بررسی کرد، البته نمی شود گفت بروتالیسم با اکسپوز کاملا یکی است، چون از لحاظ لغوی بروتالیسم یعنی (خشونت گرایی) ولی اکسپوز یعنی (نمایان،لخت)، اما می توان با نمایان کردن یک متریال مفهوم خشونت گرایی را رساند.
یکی از خصوصیات معماری مدرن این بود که در ساختمان ها ماهیت مصالح ساختمانی مورد توجه قرار گرفت و این مصالح به صورت طبیعی خود، تا آنجا که ممکن بود دست نخورده و بدون پوشش و پرده، در ساختمان به کار گرفته شدند چون استفاده از تزئینات در معماری را کهنه پرستی و ظاهر سازی دانستهو چنین اعلام شد که به جلوه آوردن ماهیت مصالح که به صورتی طبیعی- نه ساختگی و مصنوعی- برغنای معماری بیفزاید مورد توجه قرار گرفت. از همین رو، به عنوان مثال، لوکوربوزیه در پاویون دانشجویان سویسی کوی دانشگاه پاریس در دیوار نمای پشتی، سنگ را به صورتی طبیعی و عریان به کار گرفت. میس ون در روهه اصرار داشت که آهن در ساختمان هایش، بی هیچ پوششی در معرض دید قرار گیرد، و فرانک لوید رایت چوب و آجر را به صورت طبیعی خود به درون خانه هایی که ساخت راه داد. (از زمان و معماری،ص ۱۵۹)
جایی که بروتالیسم خشونت خود را به وضوح بیشتر نشان می دهد.ساختمان دانشکده معماری و هنر در دانشگاه ییل اثر پل ردولف هست.در ساختمان معماری و هنر،اگرچه تاثیر لوکوربوزیه مشهود است،ردولف با امکاناتی فراوانتر و جراتی بیشتر و طرحی مستقل تر خصوصیات بروتالیسم را آشکار کرده است. (از زمان و معماری،ص ۱۶۳)
اما اجرای نمای اکسپوز به چه صورت است؛ یک ماده یا متریال را بدون اینکه بخواهیم از نشان دادن مشخصه اصلی آن طفره رویم، نمایان سازیم ، در واقع می توان گفت که ماهیت آن را نشان می دهیم. از نمونه های کار اکسپوز در معماری می توان به سبک های رومانسک و گوتیک، کارهای آگوست پره ۱۹۵۴-۱۸۷۴ در بنای “کلیسای سن ژوزف” در فرانسه ، تاریخ ساخت ۵۷-۱۹۵۱ و همچنین “کلیسای نئوگوتیک” یادبود ۵۰۰۰ کشته حمله نازی ها در جریان جنگ جهانی دوم و دیگری کلیسای “نوتردام لورانسی” در رسنی فرانسه ۱۹۳۳-۱۹۳۲ ، که به نوعی اولین کلیسای جهان است که در نمای ان از بتن اکسپو استفاده شده است، اشاره کرد.
همچنین معماران دیگری همچون لوکوربوزیه ۱۹۶۵-۱۸۸۷ در “مجتمع مسکونی مارسی” از بافت خشن بتن استفاده کرد، همچنین کارهای دیگر مثل “ساختمان دادگستری” و “ساختمان پارلمان” در شاندیگار هند، “موزه هنر ملی غرب” ۱۹۵۷-۱۹۵۵ ،”پاویون فیلیپس” یا همان غرفه نمایشگاهی پاریس در بروکسل” در سال ۱۹۵۸ میلادی و “مرکز هنر های کارپنتر” ۶۳-۱۹۶۱ در هاروارد ماساچوست، را نیز می توان در این زمره اورد .
می شود گفت شاهکار لوکوربوزیه در روند اکسپوز و البته خیلی عناصر دیگر طرح اجرا نشده ی “کاخ شوراها” در اتحاد جماهیر شوروی است، لوکوربوزیه سازه را به صراحت و شجاعت نمایان کرده و از آن در معماری استفاده کرده.
میس ون در روهه هم در کارهاش از تکنیک اکسپوز بهره جست، هرچند کار وی بیشتر تحت شمول پیوریسم (خلوص گرایی) قرار می گیرد، ولی در عین خلوص گرایی از نمایان کردن سازه به صورت اکسپوز استفاده می کند، مثل “گالری ملی جدید” ۶۷-۱۹۶۲ ، “ویلا فارنزورث” ۵۰-۱۹۴۶ ، “ساختمان کراون هال” ۵۶-۱۹۵۰ ، “کالج معماریIIT” در ایلینویز شیکاگو که قاب سازه ای را به صورت اکسپوز کار کرد.
همچنین فرانک لوید رایت هم معماری اکسپوز را تجربه کرده است،می توان گفت رایت در “خانه آبشار” ،در کف سازی از مصالح سنگ طبیعی صیغلی شده استفاده کرده،همچنین در دیوار از هنر چیدن سنگ به صورت اکسپوز بهره برده است.
در کل تلاش در معماری از جمله تلاش هایی که امروزه با عنوان بروتالیسم ،اکسپوز (نمایان سازی مصالح) و … صورت بندی می شوند همه به گونه ای برای پیوند قوی تر بین ساختمان مصنوع با طبیعت و ذات انسان می باشند، معماری با رویکرد اکسپوز نیز عملا تلاشی است برای ایجاد شفافیت در جامعه ای که می خواهد صریح و بدون واسطه باشد.
منابع:
گیدیون،زیکفرید،۱۳۵۰ ، فضا،زمان و معماری ،مزینی،منوچهر،-تهران شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۴ .
گیدیون،زیکفرید،۱۳۸۶ ، از زمان و معماری ،مزینی،منوچهر،-تهران مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، ۱۳۸۶ .
هاریس، سی.ام ،تابستان ۱۳۸۷، فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان ،افضلی، محمدرضا،هاشم زاده همایونی،مهرداد،-تهران انتشارات دانشیار .
